Veranderen, hoe werkt dat?
We hebben allemaal ‘ingesleten gewoontes’, dingen die je doet zonder er bewust bij na te denken. Sommigen daarvan zijn prettig om te hebben, anderen niet.
Geautomatiseerd: autorijden
Ik waardeer het bijvoorbeeld enorm dat ik niet meer bij elke autorit hoef na te denken zoals ik dat moest toen ik mijn rijbewijs aan het halen was. Poehee! Zwetende handjes en klotsende oksels. Ik vond dat rete-spannend… Nu gaat het ‘op de automatische piloot’ en kan ik onder het rijden luidkeels meezingen met de radio, om me heen kijken en naast de weg ook iets van het landschap zien.
Wat als je gewoontes liever wilt vervangen?
Toch zijn er geregeld gewoontes zouden we liever vervangen. Eten om het eten bijvoorbeeld, zonder dat je honger hebt. Niet langs een snoeppot kunnen lopen zonder er een handje (of 2 of 3) uit te pakken. Stiekem eten op je slaapkamer als je je alleen voelt, een reep chocolade of een zak chips wegwerken omdat je te moe bent of je verveelt. Ik kan er nog wel honderd opnoemen die ik van vroeger van mezelf herken of die ik van mijn deelnemers voorbij heb zien/horen komen. Maar je snapt vast wat voor gewoontes ik bedoel.
Voornemen is iets anders dan doen
Helaas is je ‘voornemen’ om het vanaf nu anders te doen véél makkelijker dan het ook werkelijk anders DOEN…
Ingesleten rivierbedding
Ik vergelijk de ingesleten gewoontes die ik hierboven noemde vaak met een rivierbedding die in een ravijn is ingesleten. Door de loop van vele duizenden jaren kan een rivier vol kolkend water zich door zacht én hard gesteente heen slijten tot er een meters diepe krater door het landschap loopt.
Zo werkt het in je brein ook ongeveer. Door een handeling telkens maar weer te doen slijt er een patroon in je hersenen in. Elke keer een laagje dieper. En nu is het aan jou om iets anders te gaan doen, want je wil van deze gewoonte af. Je wil dus een omweggetje maken rondom deze (droog liggende) rivierbedding, van de ene naar de andere kant komen…
Daarvoor zijn meerdere methodes. Je kan een touwbrug bouwen, of een grote dam aanleggen, of heel ver om lopen tot een plek waar één van die twee (of een ander alternatief) al aanwezig is. Ik kies deze keer voor een dam bouwen. Stel je voor dat je telkens kiepwagens met zand in dat droge ravijn stort. Hoe langer er tijd is geweest om in te slijten, hoe meer zand er nodig is om dit ‘gewoonte ravijn’ te dempen. Zie je het voor je?
Snap je dan dus ook dat je niet alleen door de beslissing ‘vanaf nu ga ik het anders doen’ kan veranderen? Dat daar meer voor nodig is?
Van geitenpaadje naar snelweg
Een andere metafoor voor ongeveer hetzelfde:
Stel je voor dat je je met een hakmes een weg door de jungle moet banen, dit doe je als het ware wanneer je iets nieuws gaat doen. De eerste keer is het moeilijkst (dan moet je het pad nog vrijmaken), een tweede keer is al makkelijker, maar moet je nog wel onder lianen door bukken en andere obstakels ontwijken. Hoe vaker je het pad zal lopen hoe meer er een zandpaadje uitslijt. Dat pad wordt breder, gemakkelijker begaanbaar en uiteindelijk komen er klinkers in en raakt het zelfs geasfalteerd. Dán heb je een nieuwe snelweg. Een route van A naar B die je zonder nadenken kan nemen…
Maar… je moet wel je ogen openhouden, want niemand knijpt zijn ogen op de snelweg immers (langdurig) dicht. Het is altijd aan te raden om waakzaam te blijven, want je oude snelweg (die uitgesleten rivier) ligt er óók nog steeds.
Op de tweesprong (een keuzemoment) is het zaak om bewust te beslissen welke route je gaat nemen.
Paard en ruiter
Ons brein is in drie gebieden op te delen. Hierover geef ik je meer informatie als je een traject bij me volgt, maar je kan het zien als paard en ruiter. Waarbij het paard symbool staat voor je onderbewuste brein (het reptielenbrein en limbische systeem), delen die evolutionair heel oud zijn en op overleving zijn ingericht.
Dat paard heeft geleerd dat hem in [situatie 1] een suikerklontje wordt gegeven (als beloning/troost of wat dan ook). Krijgt hij die niet, dan gaat hij steigeren/bokken en nog wat fratsen uithalen.
De ruiter (je prefrontale cortex ofwel denkbrein waarmee je planmatig en over de lange termijn kan denken) wordt bang en roept: “Hé joh, geef dat beest gewoon zijn suikerklontje!”
Maar als je doorzet en volhoudt en [situatie 1] heel vaak herhaalt zónder suikerklontje, raakt het paard eraan gewend. Het verzet neemt af en verdwijnt uiteindelijk.
Het is nóg makkelijker wanneer je het paard iets anders geeft (in plaats van het suikerklontje), een klopje op de hals bijv. als troost of een uitlaatklep voor de angst (erover praten kan een paard niet, maar JIJ wel… en het is maar een metafoor…)
Dus luister naar je wérkelijke behoefte en het paard zal al minder steigeren.
Fouten maken hoort erbij!!
Al deze metaforen heb ik benoemd om je er bewust van te maken dat je gedrag niet zomaar één, twee, drie (met een goed voornemen) kan temmen…. Hoe graag je het ook wil.
Het is dus niet ZWAK dat het je tot op heden nog niet gelukt is. Ik zou zeggen, stop met aanmodderen in je eentje en roep een ‘paardentrainer’ in!
Ha ha, dat ben ik! Al ben ik er niet meer actief in. Zoals je in mijn verhaal kan lezen reed ik héél fanatiek paard tot 2011 (ik stopte toen ik met mijn opleiding tot operatieassistent begon).
Nu deal ik met jouw ‘onderbewuste’ als jij met mij in zee gaat. En niet op een zweverig of spannend niveau hoor. Ik weet door allerlei trainingen en cursussen (je mag een CV opvragen, ik vertel je er graag alles over!) heel goed hoe ons brein werkt en hoe jij dus kan werken naar nieuwe gewoontes. Hoe jij over het ravijn komt, hoe je een snelweg kan aanleggen en hoe je jouw ‘paard’ (onderbewustzijn) kan trainen om de beslissingen te nemen die bij jouw doelen passen.
Visueel uitgelegd hoe dat werkt
Veel mensen krijgen een beeld bij bovenstaande metaforen, maar het spreekt vast niet iedereen aan. Daarom deel ik ook graag onderstaand filmpje van Destin (van SmarterEveryDay). Een Amerikaan die leerde fietsen op een wel héél typische fiets.
Gun jezelf 8 minuten en bekijk het HELE filmpje om te zien hoe je gewoontes aanleert, verandert en hoe je jezelf iets nieuws kan aanleren!